Warunki wypadku przy pracy: obowiązki pracodawcy i procedury powypadkowe 

Bezpieczeństwo i higiena pracy to fundamentalne aspekty, którymi musi się zająć każdy pracodawca. Wśród podstawowych zasad realizacji tego obowiązku wymienia się zapobieganie zagrożeniom oraz przeprowadzanie oceny ryzyka związanego z pracą. Istotne jest również dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracowników oraz instruowanie ich w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz zapobiegania wypadkom i chorobom zawodowym 

Podstawowymi zasadami realizacji tego obowiązku są: zapobieganie zagrożeniom, przeprowadzanie oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, które nie mogą być wykluczone, likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania, dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika, stosowanie nowych rozwiązań technicznych, zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń, substancji i innych materiałów (bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi), nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej oraz instruowanie pracowników w zakresie bhp.

Warunki wypadku przy pracy: definicja

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych precyzuje, że wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie, spowodowane przyczyną zewnętrzną, które wystąpiło w związku z wykonywaną pracą i skutkowało śmiercią lub urazem pracownika. Istotne jest, aby zdarzenie to miało miejsce podczas wykonywania zadań na rzecz pracodawcy, w godzinach pracy lub w drodze między siedzibą firmy a miejscem pracy.

Postępowanie po wypadku - maszyny i urządzenia

Wypadek przy pracy i co dalej? Gdy dojdzie do wypadku przy pracy, niezwykle istotne jest odpowiednie zabezpieczenie miejsca zdarzenia. Pracodawca ma obowiązek zapewnić, aby nikt poza uczestnikami czy świadkami nie miał dostępu do miejsca wypadku oraz aby urządzenia techniczne nie zostały uruchomione bez potrzeby. W przypadku konieczności zmiany położenia maszyn czy urządzeń, musi to być dokonane zgodnie z procedurami i za zgodą pracodawcy oraz odpowiednich organów. 

Istnieje możliwość dokonania zmian w miejscu wypadku bez wcześniejszej zgody odpowiednich organów, ale tylko w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba ratowania osób lub mienia i w celu zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.

Pracodawca, uzgadniając ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku i sporządzeniu szkicu lub fotografii tego miejsca, może wyrazić zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku lekkiego.

W sytuacji zaistnienia wypadku ciężkiego, śmiertelnego lub zbiorowego, zgodę taką wyraża pracodawca po uzgodnieniu jej z właściwym inspektorem pracy i prokuratorem.

Wypadek po pracy i co dalej? Cel postępowania powypadkowego 

Po wypadku przy pracy konieczne jest przeprowadzenie dochodzenia w celu ustalenia okoliczności i przyczyn zdarzenia. Pracodawca ma obowiązek zachować protokół ustaleń przez okres 10 lat. Celem tego postępowania jest nie tylko ustalenie odpowiedzialności, lecz przede wszystkim zapobieżenie podobnym wypadkom w przyszłości poprzez wdrożenie odpowiednich środków zapobiegawczych. 

Zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz właściwe postępowanie po wypadku to kluczowe elementy dbałości o pracowników i zapobiegania wypadkom przy pracy. Pracodawcy mają obowiązek przestrzegania przepisów i procedur, które mają na celu zminimalizowanie ryzyka oraz odpowiednie reagowanie w przypadku zaistnienia sytuacji awaryjnych.

Wypadek przy pracy - jak opisać i gdzie zgłosić? 

Rejestr wypadków jest prowadzony w zakładzie pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych. Odnotowuje się tam zdarzenia wypadkowe pracowników. Wypadki z udziałem osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych dokumentowane są w kartach wypadku, które należy także przechowywać. 

Informacje w rejestrze wypadków 

W rejestrze wypadków należy umieścić następujące informacje: 

• imię i nazwisko poszkodowanego, 

• miejsce i data wypadku, 

• informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego, 

• data sporządzenia protokołu powypadkowego, 

• stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy,

• data przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy, 

• liczba dni niezdolności do pracy, 

• inne informacje, które nie są danymi osobowymi, a których zamieszczenie w rejestrze jest celowe (w tym wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego). 

Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek systematycznego analizowania przyczyn wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy. Na podstawie wyników tych analiz pracodawca powinien zastosować właściwe środki zapobiegawcze. 

Obowiązki kierownicze a BHP

Kierownicy mają wobec swoich pracowników wiele zobowiązań, a te dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy są jasno określone. Kierownik ma obowiązek:

1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;

To osoba kierująca pracownikami musi prawidłowo zorganizować stanowisko pracy. Musi zadbać o bardzo wiele rzeczy. Począwszy od właściwej powierzchni, odległości, przejść i dojść, poprzez zadbanie o zgodność z wymaganiami ergonomii, na zapewnieniu właściwych maszyn i narzędzi skończywszy. Wszystko to wymaga dużej wiedzy w zakresie BHP.

2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;

Przepis ten nałożył na osoby kierujące pracownikami odpowiedzialność za stan i właściwe stosowanie środków ochrony indywidualnej. Wynika z niego, że to kierownicy ponoszą odpowiedzialność w sytuacji, w której pracownik nie stosuje środków ochrony indywidualnej (bądź stosuje je niewłaściwie). Znaczy to, że jeśli inspektor pracy podczas kontroli zauważy taką sytuację, ukarze nie pracownika, tylko jego przełożonego. Warto o tym wiedzieć.

3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy;

Ten punkt jest niezwykle pojemny. Osoby kierujące pracownikami odpowiadają za organizację i nadzór nad przebiegiem prac w zakładzie. Ponownie wymaga to ogromnej znajomości przepisów BHP. Planując prace, kierownicy muszą przewidywać możliwe zagrożenia i zapewnić pracownikom stosowne środki zabezpieczające. Odpowiadają też za cały przebieg prac. Ten punkt pokazuje bardzo dobitnie jak ogromną odpowiedzialność za zdrowie i życie swoich pracowników ponoszą przełożeni.

4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;

Na barkach osób kierujących pracownikami spoczywa nie tylko odpowiedzialność za organizację prac, ale też za stan pomieszczeń i wyposażenia technicznego, a więc za maszyny, urządzenia i narzędzia. To kierownicy odpowiadają też za sprawność środków ochrony zbiorowej i ich właściwe stosowanie. Jeśli więc jakieś urządzenie nie działa prawidłowo, obowiązkiem kierownika jest jego wycofanie z użytku, zabezpieczenie oraz zgłoszenie potrzeby naprawy odpowiedzialnemu działowi (zazwyczaj utrzymaniu ruchu bądź infrastruktury).

5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp;

Kierownik odpowiada za egzekwowanie przestrzegania przepisów BHP przez pracowników. Jeśli więc Ty, jako Behapowiec, zauważysz, że pracownik nie przestrzega przepisów BHP, a w szczególności jeśli nie są to jednorazowe przypadki, masz prawo ukarać kierownika. To w jego gestii leży dbałość o to, aby jego pracownicy pracowali bezpiecznie. To on ponosi za to odpowiedzialność.

6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami (lekarza medycyny pracy)

Kiedyś lekarze medycyny pracy często wpisywali ograniczenia na zaświadczeniach orzekających o zdolności do pracy. Jeśli pracownik otrzymał zdolność do pracy, ale lekarz wpisał w zaświadczeniu jakiś warunek, to kierownik musiał to zalecenie wdrożyć i nadzorować.
W tym momencie, lekarze medycyny pracy nie wskazują na zaświadczeniach ograniczeń, a jedynie zalecenia profilaktyczne. Określają jednoznacznie, na podstawie skierowania i wyników badań, czy pracownik jest zdolny do wykonywania pracy, czy nie. Jeśli lekarz wpisał na orzeczeniu zalecenie profilaktyczne, to obowiązkiem kierownika jest nadzorowanie jego przestrzegania.

Brak świadczeń z ZUS 

Świadczenia z ZUS nie przysługują osobie ubezpieczonej w sytuacjach, gdy wyłączną przyczyną wypadku było naruszenie przepisów dotyczących ochrony zdrowia i życia, spowodowane przez pracownika/uczestnika umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa (co zostało udowodnione) oraz gdy ubezpieczony przyczynił się do spowodowania wypadku będąc w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych. 

Odmowa przyznania świadczeń z ZUS 

W drodze decyzji ZUS może odmówić wypłaty świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego w sytuacji, gdy nie zostanie przedstawiony protokół powypadkowy lub karta wypadku lub gdy w tych dokumentach dane zdarzenie nie zostanie uznane jako wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy lub gdy dokumenty te będą zawierać bezpodstawne stwierdzenia.