Zasady bhp w miejscu pracy i ich przestrzeganie

Pracodawca zgodnie z art. 207(1) Kodeksu pracy [3] jest obowiązany przekazać pracownikom informacje o: 

1. zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy,

2. działaniach ochronnych i zapobiegawczych,

3. pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz ochrony przeciwpożarowej.

Jakie obowiązki ma pracownik, a jakie pracodawca? Jak to wszystko wygląda w praktyce? Jak często nie przestrzega się zasad BHP w miejscu pracy? Wszystko wyjaśniamy w poniższym artykule.

Obowiązki bhp pracodawcy w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia w miejscu pracy

Gdy wystąpi wypadek, pracodawca jest obowiązany do:

 1) niezwłocznego poinformowania pracowników o zagrożeniach oraz podjęcia wszelkich działań zapewniających odpowiednią ochronę,

2) niezwłocznego dostarczenia pracownikom instrukcji umożliwiających przerwanie pracy i oddalenie w miejsce bezpieczne. 

Gdy wystąpi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia - pracodawca jest obowiązany do wstrzymania pracy.

Obowiązki bhp pracownika w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia w miejscu pracy

“Pracownicy powinni mieć możliwość podjęcia działań w celu uniknięcia niebezpieczeństwa, nawet bez porozumienia z pracodawcą, na miarę ich wiedzy i dostępnych środków technicznych. Pracownicy nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych konsekwencji podjętych działań, pod warunkiem, że nie zaniedbali swoich obowiązków”. [1]

Najczęstsze zaniedbania obowiązków pracodawców w kontekście BHP w miejscu pracy

• brak odpowiednich procedur awaryjnych i ewakuacyjnych,

• brak środków ochrony osobistej: odzieży roboczej, rękawic, kasków,

• złe zarządzanie substancjami chemicznymi,

• brak rejestrowania wypadków i incydentów - pracodawca powinien utrzymywać rejestry wypadków i incydentów oraz regularnie przeprowadzać analizy przyczyn,

• brak tego może utrudnić zapobieganie podobnym zdarzeniom w przyszłości,

• nieodpowiednie zabezpieczenie miejsca pracy: niesprawne maszyny, 

• brak odpowiednich narzędzi, źle zabezpieczone rusztowania,

• biurka, krzesła niedostosowane do wymogów BHP.

Pracodawca jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo swoich pracowników na terenie zakładu pracy i ponosi on za to pełną odpowiedzialność. 

Co może zrobić pracownik, gdy pracodawca łamie przepisy BHP?

Rozmowa z przełożonym

Jeśli pracownik zauważy niedostateczne spełnienie warunków BHP, zawsze może (a nawet powinien) porozmawiać o tym z bezpośrednim przełożonym. Jeśli jest to trudne lub niemożliwe z różnych względów, innymi opcjami są też rozmowy z osobami, zajmującymi wyższe stanowiska np. kierownik, menedżer, brygadzista, szef zmiany. Nie mogą zlekceważyć prośby i przekazanych informacji, jednak gdy się tak zdarzy, są jeszcze inne możliwości.

Zgłoszenie zaniedbania do służby BHP

W małych firmach taką funkcję pełni zazwyczaj sam właściciel, w większych - wyznaczony pracownik z odpowiednimi kwalifikacjami lub osoba z zewnątrz (specjalista ds. bhp). Pracownik powinien przedstawić służbie bhp wszelkie niedociągnięcia i uchybienia z zakresu bhp, których jest świadkiem wraz z żądaniem ich naprawy/usunięcia. Taka prośba nie musi wiązać się z konfliktem, ponieważ często zdarza się, że właściciel nie ma pojęcia o nieprzestrzeganiu zasad bhp. 

Odmowa pracy w niebezpiecznych warunkach

Jeśli żadne z powyższych opcji nie przyniosły oczekiwanych rezultatów - pracownik ma prawo odmówić pracy w niebezpiecznych dla niego warunkach. Pracodawca nie może nałożyć kary ani wypowiedzieć umowy o pracę. 

Taką kwestię można też dodatkowo zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy, szczególnie jeśli zaniedbania pracodawcy dotyczą także warunków zatrudnienia, wypłaty czy ewidencji czasu pracy. Taką skargę można złożyć też za pośrednictwem strony internetowej Państwowej Inspekcji Pracy. Aby powstrzymanie się od pracy było prawidłowe, niezbędne jest zawiadomienie o tym pracodawcy. 

WYNIKI KONTROLI PIP 2018 - łamanie zasad BHP przez pracodawcę

Inspektorzy pracy przeprowadzili 80,2 tys kontroli. Odwiedzili ponad 63 tys. podmiotów, które łącznie zatrudniają 3,8 mln osób.  Inspektorzy wykazali uchybienia m.in. w kwestiach zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, nieprzestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy oraz wynagrodzeń. Największą liczbę naruszeń stwierdzono w zakresie wypłacania wynagrodzenia za pracę oraz czasu pracy.
PIP skontrolowała też firmy, w których doszło do wypadków przy pracy oraz podmioty z branż, gdzie ryzyko utraty zdrowia i zagrożenia życia jest szczególnie wysokie, czyli m.in. budownictwo, leśnictwo i przemysł. Pod lupę została wzięta również legalność zatrudnienia cudzoziemców. Nieprawidłowości wykryto w co trzeciej firmie, a nielegalną pracę najczęściej powierzano obywatelom Ukrainy.

W 2017 r. do PIP wpłynęło 50,5 tys. skarg na naruszenie prawa pracy.

Źródła: https://www.pip.gov.pl/files/127/Dla-pracodawcow/382/ABC-BHP-Informator-dla-pracodawcow.pdf

https://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/9405938,prawa-pracownika-2024-jak-pracodawcy-naginaja-przepisy-top-7-najczesciej-lamanych-praw-pracowniczych-lista.html#prawa-pracownikow-2024-czarna-lista-naruszen

https://solumabhp.pl/blog,ac155/gdy-pracodawca-lamie-przepisy-bhp-co-moze-zrobic-pracownik,957

https://www.praca.pl/poradniki/rynek-pracy/pracodawca-nie-przestrzega-przepisow-co-zrobic,gdzie-zglosic_pr-1326.htm

https://kadry.infor.pl/kadry/indywidualne_prawo_pracy/odpowiedzialnosc_prawa_i_obowiazki/2867772,Lamanie-praw-pracowniczych-gdzie-zglosic.html