Czynniki chemiczne - zagrożenia BHP

Czynniki chemiczne w środowisku pracy występują w bardzo wielu branżach, np. w zakładach drukarskich, szpitalach i laboratoriach, w budownictwie i branżach pokrewnych, warsztatach samochodowych i mechanicznych, przy profesjonalnym sprzątaniu, w stolarniach, lakierniach, przy konserwacji dzieł sztuki, itp.

Substancje chemiczne występują w powietrzu jako gazy, aerozole, pary, ciecze lub ciała stałe. Wchłanianie ich następuje głównie drogą oddechową, przez skórę i z przewodu pokarmowego.

Substancje niebezpieczne i niebezpieczne preparaty chemiczne

Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach określa, że substancjami i mieszaninami niebezpiecznymi są: substancje i mieszaniny o właściwościach wybuchowych lub utleniających, łatwopalne, toksyczne, szkodliwe, żrące, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, działające szkodliwie na rozrodczość i niebezpieczne dla środowiska.

Z substancjami tymi pracownicy mogą się zetknąć wszędzie: w każdym miejscu pracy, u fryzjera, w gospodarskie rolnym czy w zakładzie produkującym środki chemiczne. Aby uchronić się przed ich szkodliwym wpływem na zdrowie lub na środowisko, należy wprowadzić liczne przepisy określające zasady postępowania z nimi na każdym etapie produkcji, wykorzystania i zagospodarowania pozostałości. Mówi dokładnie o tym Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach.

Art. 220 kp mówi o tym, że dopuszcza się stosowanie niebezpiecznych substancji i mieszanin chemicznych, jeżeli wcześniej ustali się stopień ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podejmie się odpowiednie środki profilaktyczne.

Zabrania się ich stosowania, jeżeli są nieoznakowane w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację. Zabrania się także ich stosowania bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, jak również opakowań zabezpieczających przed szkodliwym działaniem, wybuchem lub pożarem.

Jeżeli zapewni się stosowne środki chroniące zdrowie i życie pracowników, to jest możliwe stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie.

Zabronione jest przechowywanie substancji chemicznych w opakowaniach po środkach spożywczych.

Czynniki chemiczne - pomiar i ocena ryzyka

Pracodawca ma obowiązek ustalić, czy w zakładzie pracy występuje czynnik chemiczny, który stwarza zagrożenie, wytypować czynniki do pomiarów i badań, przeprowadzić pomiary stężeń czynników oraz dokonać oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą w narażeniu na czynniki chemiczne.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych mówi o tym, że ocena ryzyka zawodowego powinna uwzględniać: niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego, otrzymane od dostawcy informacje, które dotyczą zagrożenia czynnikiem chemicznym oraz zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki substancji chemicznej. Powinny też znaleźć się tam następujące informacje: rodzaj, poziom i czas trwania narażenia, wartości NDS w środowisku pracy (jeżeli zostały ustalone), wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym (jeżeli zostały ustalone), efekty działań zapobiegawczych. Dodatkowo: wyniki oceny stanu zdrowia pracowników (jeżeli ocena taka została prze prowadzona), warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników. Ocena ryzyka powinna także informować pracowników o zagrożeniach czynnikami chemicznymi i środkach ochrony przed zagrożeniami oraz dostarczyć pracownikom środki ochrony indywidualnej (jeżeli zagrożeniu nie można przeciwdziałać w inny sposób).

Ocena ryzyka zawodowego związanego z występowaniem czynników chemicznych na stanowisku pracy jest integralną częścią stanowiskowej oceny ryzyka zawodowe go, związanego ze wszystkimi zagrożeniami. Nie należy traktować tych ocen jako dwóch różnych.

Przy stosowaniu chemicznych czynników niebezpiecznych pracodawca podejmuje następujące działania profilaktyczne: usunięcie substancji niebezpiecznej lub zastąpienie jej mniej niebezpieczną, zaprzestanie prowadzenia procesu powodującego niekorzystne warunki pracy, instalację systemów wentylacji ogólnej i miejscowej, hermetyzację procesów technologicznych. Inne działania to: automatyzacja i robotyzacja procesów technologicznych, izolacja stanowisk pracy związanych z wydzielaniem substancji niebezpiecznej oraz prawidłowe postępowanie z substancjami chemicznymi i mieszaninami oraz ich właściwe magazynowanie.